Honden zitten vol ondeugden,….als ik eigenaars mag geloven. Ze doen dit en dat en zus en zo en ze weten drommels goed dat…. 

U begrijpt, ik worstel nog wel eens met de classificaties die mensen geven aan het gedrag van hun hond. Ik besteed een goed deel van mijn tijd aan het uitleggen van wat zij zien, niet persé hetzelfde is als wat de hond ziet.  

Honden testen. Honden testen hun omgeving, inclusief u als eigenaar, op de kansen, mogelijkheden en onmogelijkheden die hun omgeving hun biedt. Honden doen dat wel ‘doelgericht’ omdat dat nu eenmaal is wat honden doen en omdat het een actie vergt. Testen of exploratief gedrag is evolutionair gezien meestal voordelig en daarom doen dieren dat. Het leert een dier hoe hun omgeving ‘reageert’. Maar ze doen het niet ‘expres’, ‘uit eigenwijsheid’ of omdat ze ‘drommels goed weten dat…’. Honden hebben hun eigen beleving van situaties.  

Zeker jonge honden weten weinig, ze doen maar iets. Soms pakt het goed uit, soms niet. Ze ontdekken hun wereld en gaandeweg leren ze meer waardoor ‘weten’ voor de hond een eigen lading krijgt, afhankelijk van de ervaringen die ze opgedaan hebben. Die zijn anders dan van de eigenaar.  

Een jonge hond die een bankstel uit elkaar sloopt heeft een paar uurtjes de tijd van zijn leven gehad. Hij wist niet dat er zoiets moois als schuimrubber bestond. Maar nu weet hij dat wel….in die bank. De nieuwe bank, met vers schuimrubber, ruikt nog wat meer naar schuimrubber. Die bank wordt dus sneller uitgegraven. “Da’s logisch”, zou Johan Cruijff zeggen. 

De eigenaar ziet iets anders. Een gesloopt bankstel als hij thuis komt met een onderdanige, kruiperige hond zorgt ervoor dat het humeur op onweer staat. Een onbetamelijke afkorting die samengevat neerkomt op GVD, vertellen de hond dat hij nu even uit de buurt van de baas moet blijven, of anders leert de hond dat op dat moment. Waarom dat humeur zo slecht is weet die hond niet maar wel dat het beter is om uit de buurt te blijven. Op dat moment leert de hond niet wat wel en niet de bedoeling is (hij weet dus niet drommels goed…) maar hij leert wel stemmingen te peilen: wanneer wel en wanneer niet in de buurt van de baas komen. Dit is een enorme stoorzender in je training! Als de hond toenadering zoekt ( hij test!) en er wordt op hem gemopperd (het resultaat van de test) dan leert de hond daarvan: uit de buurt blijven. 

Afhankelijk van het resultaat van testgedrag ontwikkelt het gedrag zich in een bepaalde richting maar een hond heeft geen idee van de reden daarvan. Er is niet direct een vooropgezet plan. Het is als water dat onder invloed van de zwaartekracht in spleetjes en kiertjes zakt. Water heeft geen idee naar waar het naar onderweg is maar desondanks blijft het zijn weg vervolgen. Uiteindelijk staat je parketvloer bol door de waterschade. Er is geen expres, drommels goed of welk vooropgezet plan dan ook. Water is immers niet trainbaar of intelligent. Het is ontstaan uit de situatie: de lekkende kraan bij het water of de onachtzaamheid van de eigenaar. Het had gewoon voorkomen moeten worden en nooit mogen gebeuren omdat water doet wat het doet: in kiertjes zakken onder invloed van de zwaartekracht en honden op hun beurt reageren op een situatie, elke situatie omdat die situatie iets bij ze uitlokt. 

Als honden de eerste anderhalf jaar ondeugden niet ontdekken, ontdekken ze ze waarschijnlijk nooit meer. Waarom blijven honden zo lang en braaf wachten achter zoiets simpels als een deurklink? In hun onstuimigheid ontdekken jonge honden per toeval de werking van een deurklink. Maar ontdekken ze het niet zelf, dan kijken ze de kunst ook niet van ons af in het dagelijks gebruik. We gebruiken tientallen keren per dag de deurklink, en talloze honden blijven toch achter diezelfde deur wachten. Waren honden zich echt bewust van situaties en konden ze er over nadenken, dan was een deurklink geen onoverkomelijke hersenkraker voor ze. Honden leren vooral van hun eigen handelen. 

Heel simpel: laat de hond doen wat hij moet doen en laat hem niet ontdekken wat hij niet had mogen ontdekken. Want honden hebben zelden inzicht in de oorzaak of diepere betekenis van hun handelen. Ze zijn wel bijzonder goed in het leren van reeksen gebeurtenissen met een uiteindelijk gevolg. 

Trainers maken graag gebruik van de techniek van backchaining: het aanleren van handelingenreeksen door ze vanaf de laatste handeling op te bouwen naar de eerste handeling. Backchaining is iets dat honden ook spontaan gebruiken om situaties te kunnen voorspellen. Ze weten dus wel hoe iets af kan lopen maar niet persé waarom iets zo afloopt. Ze hebben niet een heel sterk oorzaak-gevolg inzicht! Dat is echt iets van een andere orde. 

Honden zijn ook emotioneel reagerende dieren. Ze zijn in staat om emoties te interpreteren en te voorspellen. Daarmee kunnen ze vrij snel leren wat onze volgende actie zal zijn in een bepaalde stemming. Onze stemming heeft een grote voorspellende waarde voor een hond. 

Terug naar ons voorbeeld van de hond die het bestaan van schuimrubber net ontdekt heeft: als ik dit verhaal aan iemand uit moet leggen wiens bank net verscheurd is, dan is het een lastige boodschap om iemand duidelijk te maken dat het eigenlijk aan hemzelf ligt, dat iemand zelf de inleiding veroorzaakt naar probleemgedrag van de hond. Waarom heb je het laten gebeuren? 

Als je in training vastloopt moet je vaak terug naar jezelf, jezelf een spiegel voorhouden. Dat is een leerzame les begrip….en je wordt een betere trainer. Succes! Ondeugden