Hondensporters zijn niet zelden sportieve mensen. Stel je eens voor: je gaat op een lekker zomers dagje bij een temperatuur van 23°C een rondje joggen met je hond. Goed voor jou, goed voor de hond zal je denken. Het zal je echter verbazen welke enorme verschillen er zichtbaar worden in het functioneren van het hondenlijf en het functioneren van ons lijf tijdens een trimuurtje onder de gegeven omstandigheden. Dat dat niet in het voordeel van de hond uitpakt hoop ik terloops duidelijk te maken, zodat je je vriend een koortsig rondje hollen kunt besparen.

Duurlopers

Wij zijn kampioen lopen in de hitte, de wolf is dat in de koude. Het klimaatverschil heeft gedurende de evolutie veel bijgedragen aan verschillen in onze warmtehuishouding. De verschillen zijn zo groot dat onachtzaam met je hond rondrennen in de hitte het arme dier fataal kan worden. Als we ontspannen joggen kunnen we ons niet voorstellen wat voor een opgave we de hond opleggen.

Twee of vier benen

Honden zweten niet, behalve via hun voetzooltjes maar dat is verwaarloosbaar weinig. Ze moeten hun lichaamstemperatuur regelen door te hijgen en via straling. Wij zweten exorbitant als het warm is en we ons flink inspannen. Het zweet loopt letterlijk in stralen van ons lijf af. Verdamping van transpiratie onttrekt warmte aan het lichaam. Transpireren blijkt de cruciale aanpassing om in warme omstandigheden te kunnen presteren. Wij koelen zonder beharing en met transpiratie veel sneller af dan onze hond. Wat wij een aangenaam temperatuurtje vinden om te sporten, hakt er bij de hond al stevig in. Wij vinden 20°C aangenaam maar onze hond pikt het dan al af. Honden doen het onder winterse omstandigheden beter. Daarom kunnen jachthonden ’s winters ook die eenden uit het water halen: hij koelt veel minder snel af.

Maar het is erger. Het lichaam is er vooral alles aan gelegen om het hoofd koel te houden en dan in het bijzonder de hersenen. Als het op 1,6 meter boven de grond 20°C is, is het op een halve meter boven de grond, waar de hond met zijn hoofd ongeveer zit, bijna 30°C als het niet stevig waait. Maar zelfs als het stevig waait, waait het hoger boven de grond weer harder waardoor het daar altijd koeler is. Op twee benen lopen geeft mensen een voordeel in hun warmtehuishouding, dat honden node moeten missen. We lopen er minder hard mee dan viervoeters maar we hebben onze warmtehuishouding beter op orde.

Als wij hardlopen met een zonnetje op ons hoofd, dan is het oppervlak dat bestraald wordt door de zon klein in verhouding tot onze lichaamsinhoud. En dit terwijl juist een groot deel van ons lichaam bloot staat aan een eventuele verkoelende wind. Honden worden over hun gehele bovenzijde bestraald door de zon en kunnen via dat deel dus geen lichaamswarmte kwijt. Ze worden over dat oppervlak juist verwarmd door de zon.

Ons hoofd wordt beschermd door een klein haardosje dat selectief onze schedel beschermt tegen directe zonnestraling, de rest van onze huid is onbehaard en kan prima de warmte kwijt. De hond daarentegen is volledig behaard, ook daar waar de zon niet schijnt. Zijn vacht isoleert juist en zal de lichaamswarmte vasthouden. Dat is een voordeel in de koude, maar niet in de hitte.

Ademhaling

De verschillen zijn zo groot dat er een serieus gevaar op oververhitting dreigt op warme dagen. De enige echte mogelijkheid voor de hond om hitte kwijt te raken is via hijgen, maar dat is letterlijk een druppel op een gloeiende plaat tijdens inspanning. Hijgen ten behoeve van de warmteafgifte heeft weinig met ademhaling te maken. Door met korte stootjes te ademen pendelt de lucht door de bek en de keelholte waar de slijmvliezen zich bevinden. Via verdamping wordt er warmte aan het lichaam onttrokken, maar dit oppervlak is erg klein ten opzichte van de lichaamsinhoud. Bij kortneuzige rassen is het zelfs veel te klein en deze rassen kunnen in rust al oververhit raken in de zon.

Laten we de hond zich inspannen in de warmte, dan zal hij dieper moeten ademhalen. Er gaat weliswaar nog steeds lucht langs de slijmvliezen, maar verhoudingsgewijs toch minder. Hierdoor neemt de warmtestuwing weer toe. Er zijn aanwijzingen dat lucht die via de neus ingeademd wordt, ook een bijdrage levert aan de koeling van de schedel via de voorhoofdholtes (en dus de hersenen). Maar neusademhaling speelt maar een marginale rol bij een hond die zich inspant. Inspanning ontneemt derhalve de hond een paar belangrijke manieren om de lichaamstemperatuur binnen nauwe grenzen te handhaven. En zo blijken honden onder warme weersomstandigheden in veel opzichten in het nadeel van mensen. Ons gevoel tijdens het rondje joggen zegt dus helemaal niets over hoe de hond zich voelt. Wij zijn in ons element maar de hond zou liever luieren in de schaduw van een boom. Een redelijk getrainde hardloper kan een hond volledig groggy lopen op een zomerse dag.

Hondensport

Hondensport is toch gedeeltelijk een zomerse festiviteit. Hondensportcoaches moeten rekening wat de omstandigheden doet met een hond. In de training kun je daar al rekening mee houden, bijvoorbeeld door je hond te wennen aan een cooling vest.

Het zou ook goed zijn als organisatoren van hondensportevenementen zich rekenschap geven van de fysiologische beperkingen bij honden. Jaarlijks overlijden er honden aan oververhitting door te zware inspanning, vaak in combinatie met na afloop terug in een te warme auto gelegd worden. Zorg daarom voor voldoende koeling door fris water te geven, de hond te besprenkelen met koud water en hem niet te inspannende arbeid te laten verrichten op warme dagen. Laat daarom je hond lekker in de schaduw liggen of laat hem zwemmen in een verkoelende plas, maar sluit hem zeker niet op in een auto, tent of caravan. De temperaturen lopen daar enorm op. Pas met hondenweer komt Bello weer echt tot zijn recht.