De realiteit van honden bezitten op latere leeftijd

Er komt een moment dat iemand soms niet meer de hond kan houden die hij of zij zich wenst. Wanneer je op leeftijd komt knaagt de tand des tijds onvermijdelijk aan je fysieke gesteldheid. Je wordt wat minder snel en krachtig, sommige dingen kosten je meer energie dan je verwacht had. Ik tref mensen in de praktijk die hun hele leven honden hebben gehad en er nú eentje hebben! Nog nooit zo’n hond gehad. Het kan je gebeuren dat je na het afscheid van de vorige, oudere hond overvallen wordt door de vitaliteit en drukte van je nieuwe pup. En soms werkt het dan niet meer voor iemand. Zo’n geval is de casus Dahli.

Dahli is een aanhankelijk, leergierige Vizsla die gevoelig reageert op de informatie en prikkels die hij krijgt vanuit zijn omgeving. Hij is stress gevoelig en daardoor heeft hij de neiging om snel met spanning te reageren. De spanning loopt, op het moment van het gedragsconsult, vrij snel hoog op waarbij Dahli de neiging vertoont om met angst agressie te reageren. Het is een uiting van zijn spanning in de gegeven omstandigheden. Die omstandigheden zijn op zichzelf niet afwijkend, een gewoon huishouden van oudere mensen die één dag per week op hun kleinzoon passen.

Dahli voelt zich snel in het nauw gedreven. Zijn mand onder de trap in de gang is zijn veilige plek. Als hij zaken niet vertrouwd verschanst hij zich daar. Onder de trap kun je er niet meer goed bijkomen en dat heeft Dahli door. Hij kan dan grommen. Hij laat dat soms zien als hij naar zijn mand gestuurd wordt.

Het spel van controle en vertrouwen

Dahli is verbaal gecorrigeerd maar daar wordt het niet beter van. Zijn gedrag wordt uitgelegd als ‘een beetje dominant’. Dominant is Dahli zeker niet maar gaandeweg ontdekt hij wel dat als hij gromt, de eigenaar voorzichtiger wordt en soms een stap terug doet.

Buiten bij het uitlaten luistert hij goed en er worden flinke wandelingen met Dahli gemaakt. Hij kan los maar aan de lijn trekt hij wel hard.

In allerlei situaties ontdekt Dahli dat hij meneer en mevrouw fysiek wel aan kan. Niet met agressie, maar als hij aan de lijn trekt doet hij dat met een ruk. En door die ruk raken de eigenaars uit evenwicht. Mevrouw kan de hond niet meer houden. Dahli heeft in de loop van twee jaar ontdekt hoe hij controle kan krijgen over verschillende situaties en op welk moment een ruk effectief is. Al deze probleempjes zijn goed op te lossen. Maar met een hond van dertig kilo kost dat linksom of rechtsom fysieke inspanning.

Doordat de maatregelen steeds genomen worden nadat Dahli een probleem heeft laten zien, ontdekt Dahli dus de mazen in de wet, de discriminerende omstandigheden waardoor hij weet of iets lukt of niet. In de open ruimte ontloopt Dahli een reprimande door afstand te nemen maar onder de trap gromt en hapt hij. In beide gevallen zet Dahli de situatie min of meer naar zijn hand maar op een ongewenste manier.

Als we een trainingstraject starten blijkt al snel dat het vertrouwen bij mevrouw weg is. De verschillende maatregelen (binnenshuis een lijn aan zijn halsband houden, wennen aan een gentle leader, trainen op het op commando naar zijn plaats gaan en op commando er vanaf komen, een gehoorzaamheidscursus) maken iets duidelijk. Dahli is ze steeds te vlug af, zelfs met lijntje of lange lijn buiten. Het volgen kost zo veel moeite dat ik bang ben dat er valpartijen ontstaan en de eindconclusie wordt: het kost te veel inspanning en moeite met blessure risico’s van dien . Daarbij is het vertrouwen weg in Dahli. En vertrouwen is cruciaal. Ik zie een leuke, in principe betrouwbare hond met wat issues. Maar als de eigenaars er geen vertrouwen meer in hebben, wordt het een moeilijk verhaal. En ik snap het. Op je 70plus moet je je niet meer laten bijten door een hond. Dan wordt het gevaarlijk. Herplaatsen wordt dus de conclusie.

Een tweede voorbeeld: De gevolgen van verkeerde training

Newby is een nog markanter geval. Newby is een Ierse terriër teef, ook van rond de twee jaar. Newby wordt opgevangen omdat haar bazin op leeftijd in het ziekenhuis is gekomen vanwege een valpartij. In het opvang gezin gaat het vrij snel moeizaam. Newby laat haar probleemgedrag zien waarop ze terug valt in verschillende situaties. Ze kan hysterisch blaffen aan de lijn naar andere honden en als het deurtje van de bench dicht gaat klapt ze grommend op het gaas.

Newby is met noodmaatregelen getraind, lokkertjes, brokje hier en brokje daar maar te vaak een brokje juist als ze lastig gedrag vertoont. Dat ongewenste gedrag is deel uit gaan maken van handelingenreeksen die beloond worden.

De rol van timing en techniek in training

Als Newby in de bench moet gooit mevrouw er eerst een brokje in. Als Newby uitvalt, wordt ze met een brokje afgeleid en als Newby vervelend is geweest wordt het weer met haar goed gemaakt. Allemaal begrijpelijk maar trainingstechnisch pakt het niet goed uit.

Je kunt voer wel gebruiken om iets uit te lokken maar dan mag er geen ongewenst gedrag aan vooraf gaan. Technisch gezien is lokken met voer een beloning die je geeft voordat het gewenste gedrag vertoond is. Meestal beloon je dus het gedrag net voordat je het voertje tevoorschijn haalt. Lokkertjes om af te leiden bij agressie komen vaak tevoorschijn als de hond agressie vertoont. En dan belonen ze dus ook de agressie!

De trainingsfouten zijn gemakkelijk oplosbaar bij Newby. Ze reageert als uit het boekje op de clicker en de juiste volgorde van de signalen en beloningen. Ze is uitermate slim en trainbaar. Daarom is ze ook zo gevoelig voor de fouten in het trainingsproces. Clickertraining is uitermate geschikt voor Newby maar je gevoel voor timing moet wel in orde zijn.

Nu Newby geleerd heeft om agressie in te zetten om dingen af te dwingen, wordt het een hele klus voor mevrouw om dit op te lossen. Ik schat in dat het haar niet gaat lukken en dat Newby dus een risico gaat vormen voor mevrouw. Net uit het ziekenhuis is ze niet vast genoeg ter been om Newby aan te kunnen. De timing van haar clickertraining laat te wensen over en met de manier waarop de problemen ontstaan zijn, is verkeerde timing een risico.

In mijn achterhoofd schreeuwt een alarmstemmetje dat dames van 70plus meer risico lopen op ernstige ongevallen met honden. Ik besluit bij haar dochter (die bij de trainingen aanwezig is geweest) na te vragen of zij denkt dat haar moeder die trainingsinspanning nog aan kan. Na een uitvoerig en open gesprek komen we tot de conclusie dat dat waarschijnlijk niet meer lukt. Herplaatsing wordt dus het advies.

Wanneer herplaatsing de beste optie is

De rode draad in dit verhaal is dat je de interactie niet over het hoofd mag zien. Een hond is een sociaal dier en gevoelig voor iemands stemming, fysieke toestand en het moment dat de mogelijkheid zich aandient om een voordeeltje te behalen. Onschuldig in een normale verhouding maar riskant wanneer de relatie baas-hond uit balans raakt en als iemand kwetsbaar wordt. Zowel de eigenaar als de hond moeten behoed worden voor ongelukken.

Naarmate onze omstandigheden veranderen, kan ook de dynamiek met onze hond veranderen. Hoe denk jij hierover? Deel je gedachten in een reactie hieronder.